Holelitijaza označava pojavu žučnih kamenaca u hepatobilijarnom sistemu (žučna kesa, jetra, žučni vodovi...). Ovo oboljenje je vrlo često i raste s godinama života. U životnoj dobi iznad 65. godine nađe se kod 20 posto žena i 5 posto muškaraca.

Otežana operacija

U nastanku žučnih kamenaca značajnu ulogu imaju: masna ishrana, genski faktori, nasljedna predispozicija, šećerna bolest (30 posto dijabetičara ima holelitijazu), zatim primjena kontraceptiva, hormona te virusni hepatitisi, operacije na želucu, anemije, stres, upalne crijevne bolesti...

Kamenci se najčešće stvaraju u žučnjaku, rijetko u jetrenim kanalima. Oni mogu biti holesterinski (tamne boje), bilirubinski (žute boje) i pigmentni (miješani). Miješani kamenci javljaju se kod bolesnika s hemolitičkom anemijom, cirozom jetre. Prisustvo kamenaca u žučnoj kesi ili kanalima dovodi do zastoja, na što se nadovezuje infekcija zbog otežane pasaže žuči.

Komplikacije bilijarnih kamenaca su brojne. Dugotrajna upala žučnjaka zbog kamenaca dovodi do njegovog sraštavanja s drugim organima, što otežava operaciju. Pokrenuti kamenac iz žučne kese može zaglaviti u izvodnom kanalu žučnjaka, što dovodi do opstruktivnog holecistitisa s mogućom perforacijom. Ako kamenac zaglavi u jetrenim kanalima, dolazi do njihovog začepljenja s opstruktivnim ikterusom (žuticom) i upalom koja se prenosi na jetru, gušteraču.

Solitarni, veliki kamenac može probiti zid žučnjaka i crijeva, stvarajući spoj žučne kese s crijevom koji može dovesti do zapetljaja crijeva. Akutni holecistits predstavlja najčešću komplikaciju žučnog kamenca. Kada pokrenuti kamen iz žučne kese zaglavi u žučnom kanalu (cistikusu), ispoljavaju se znaci bilijarne kolike, na što se nadovezuje infekcija sa znacima akutnog holecistitisa.

Znaci akutnog holecistitisa su karakteristični. Bolest počinje naglo u vidu takozvane bilijarne kolike s jakim i grčevitim bolom u epigastriju i ispod desnog rebarnog luka koja prekida dah. Bol se najčešće javlja nakon obilnog uzimanja masne hrane ili jaja, ili nakon većih fizičkih napora. Prate ga mučnina, gađenje i povraćanje sadržaja unesene hrane. Bol je stalna i širi se pod desnu plećku ili u desno rame.

Ubrzan puls

Uz bol, postoji bolna osjetljivost ispod desnog rebarnog luka. Disanje je otežano, površno, bol ga prekida. Puls je ubrzan. Ako kamen ne propasira u glavni jetreni kanal i dalje u dvanaestopalačno crijevo ili se ne povrati u žučnjak, nego ostane zaglavljen, nakon tri sata nastaje superinfekcija crijevnim bakterijama sa znacima akutnog holecistitisa.

Prisutni su groznica i visoka temperatura. Napade bolova prati manje ili više izražena žuta boja kože i bionjača (subikterus ili ikterus) kod 5-10 posto oboljelih.

Spontano poboljšanje

Evolucija akutnog holecisititsa ide u pravcu smirivanja simptoma u periodu do 72 sata (spontana desopstrukcija) kod oko 75 posto bolesnika. Kod 25 posto upalni proces progredira, dovodeći do raspadanja žučne kese i njene perforacije s upalom trbušne maramice izazvanom izlivenim žučnim sadržajem.

Često vraćanje

Kod starijih bolesnika, kod dijabetičara i onih koji su na terapiju kortikosteroidima intenzitet simptoma je manji i ne odgovara pravom stanju bolesti. Ako se akutni holecisitis ne liječi hirurški, unutar godine nastat će recidiv u 25 posto, a unutar sljedećih pet godina kod 60 posto oboljelih.

Kako do dijagnoze

Dijagnoza akutnog holecistitisa se postavlja na osnovu tegoba bolesnika, kliničke slike, laboratorijskih i ultrazvučnih procedura. Prema potrebi, rade se i CT te NMR.